Is een groene partij nog wel relevant vandaag?

Herman Van Goethem, rector van de UAntwerpen en daarmee ook werkgever van mezelf, vroeg zich in Knack hardop af of een Groene partij nog wel relevant is vandaag de dag. Een groene partij zou overbodig zijn geworden in een tijd waarin iedereen de klimaatcrisis, het belang van ecologie en de nood aan gepast beleid erkent. Een bundeling van centrumpartijen is aan de orde, om versplintering tegen te gaan. Een partij moet zich richten op alle beleidsaspecten, niet langer op één enkel thema. Onze nationale voorzitters gaven als antwoord dat ecologisme vandaag relevanter is dan ooit. Daar geef ik hen gelijk in, maar hun antwoord weerlegt het eigenlijke argument van de rector niet. Laat ik me daar even aan wagen.

We zijn met ons allen nog maar net uit de coronacrisis geklauterd en daar is weer oorlog en energiecrisis. Deze maken op hun beurt dat de urgentie van de klimaatcrisis nu bijkomende opportuniteiten, maar ook valkuilen biedt. Opportuniteiten, ja natuurlijk! Want hoewel we vanuit Groen bijvoorbeeld al jaren pleiten voor bepaalde ingrepen in het beleid van onze prachtige gemeente, komt er pas echt belangstelling wanneer het economisch op korte termijn verstandiger is om bepaalde ecologische keuzes te kunnen maken. Plots zitten vergroenen, verledden, investeren in hernieuwbare energie of isolatie, onze mobiliteit en ruimte herdenken, enzoverder, in een stroomversnelling. Geen onbelangrijke kanttekening is dat Groen sinds de huidige legislatuur in het bestuur van Nijlen betrokken is. Dat maakt dat rector Van Goethem misschien wel een punt heeft. De groene gedachten sijpelen – eindelijk – stilletjes aan binnen bij de andere partijen doorheen het land. Dus ook bij ons. Gelukkig maar. In principe zou je ook kunnen onderschrijven dat dat ons ultieme doel is dat er geen groene partij meer nodig is, dat het zo inherent vanzelfsprekend is dat ecologie elk beleid richting geeft. 

Ons ultieme doel? Een groene partij die inderdaad overbodig is!

Omdat de economische situatie de doorslag bij deze omslag lijkt te geven, ondergraaft dit echter tegelijkertijd de veronderstelling dat dat zo zal blijven zodra die ene crisis gaat liggen. Blijft de groene gedachte overeind zodra onze economie wat meer zuurstof heeft? Zullen dezelfde budgettaire overwegingen niet nadien aanleiding geven tot heel andere, minder duurzame keuzes? Zijn we wel zeker dat we dan evenmin relevant zijn? Ik alvast niet. 

Je kan hen geen ongelijk geven. Dezelfde tendens zien we niet enkel bij beleidsmakers. Ook de bevolking, u en ik dus, hebben het lastig met onze energierekeningen, de stijgende prijzen van voeding en brandstof – en ja, van wat niet eigenlijk? Mensen die het kunnen (!) zetten massaal de stap naar groene energie, fietsen, delen, korte keten, en wat nog voor moois allemaal. Prachtig en zo nodig! En ja, velen deden dat al eerder. Maar let op, het gaat om ‘mensen die het kunnen’.  Filosofe Martha Nussbaum hamert er al jaren op. Mensen kunnen pas deelnemen aan de samenleving als ze daar de werkelijke mogelijkheden toe hebben. Dat vereist middelen én vrijheden, capaciteiten én ondersteuning. Als socioloog en, onderzoeker sociaal werk, maar ook vanuit mijn rol in het bijzonder comité voor de sociale dienst, zie ik dat mensen het moeilijk hebben.

Mensen nemen pas deel aan de samenleving als ze daar de mogelijkheid toe hebben!

Niet iedereen kan zo maar mee op de trein naar die ecologische samenleving. Een goed groen beleid zal sociaal zijn of het zal niet zijn. Net daarin zit volgens mij de kracht van Groen. Groen heeft misschien haar naam niet altijd mee, maar als je let op de inhoudelijke programma’s en de interventies en het beleid dat we helpen uitwerken, zie je dat we net een hele brede en degelijk onderbouwde maatschappijvisie hebben en uitdragen. De grootste uitdagingen van onze tijd liggen immers op het kruispunt van sociale en ecologische kwesties. Oorlogen, economische crises, energiecrises, klimaatverandering, migratie en een opvangcrisis. Alles is niet los van elkaar te denken. Dat beseffen we bij Groen meer dan ooit. 

Geen enkele partij slaagt er in om net in te zetten op die kruisbestuivingen. Ook Groen komt daar nog in te kort. Hier, lokaal, komen er heel wat meer grote uitdagingen op het bord van beleidsmakers. De wereld staat meer dan ooit voor de deur van lokale besturen. En dat is boeiend en schept heel wat mogelijkheden! Tegelijk is het ook uitdagend en ingewikkeld. Het maakt onzeker, wantrouwig. En dan zie ik in die lokale besturen heel bevlogen mensen alles uit de kast halen om net wel op die kruisbestuivingen te werken. Kijk bijvoorbeeld naar de prioriteit die het beleid al gaf aan energiearmoede nog vóór de crisis begon. Er wordt bovendien flexibel en creatief ingezet op de ondersteuning van mensen in kwetsbare situaties, om via beleid mensen te steunen in de omslag naar energieduurzaamheid, of de opvang en integratie van migranten, vluchtelingen en mensen in precaire verblijfssituaties, om maar enkele voorbeelden te noemen.

Samen met Open Vld is lokaal al heel wat gebeurd!

Groen Nijlen wil hier niet alle eer voor opstrijken. Dat vergt een uitgebreide ‘best place to work’ vol enthousiaste, gedreven en betrokken mensen die hier dag in dag uit voor werken. Maar we zitten nog maar even mee aan de tafel en er is al heel wat gebeurd op die korte tijd. Bovendien werken we in onze fractie nauw samen met Open Vld. Van Goethem zou misschien trots zijn. En toegegeven, dat werkt heel goed! Samen zijn we in staat om echt knappe dingen te realiseren. Tegelijk merken we als Groenen, ook binnen die fractie, dat het belangrijk blijft om vanuit onze identiteit voldoende klemtonen te leggen op aspecten van beleid maken die anders weleens aan de aandacht ontsnappen. En we hebben nog zo veel plannen en ideeën – én goesting – om hier volop samen voor te gaan. Maar dergelijke omslagen realiseren, zie ik nog niet meteen zonder ons gebeuren. 

Dat brengt me terug bij de rector. Ik ben er niet van overtuigd dat een groene partij al overbodig is. Helaas.

Sylvie Van Dam - 8 februari 2023